do góry


Kościół kalwiński św. Jana, ob. kościół katolicki św. Jana Chrzciciela (1652–1654/ok. 1656/ok. 1707/1828/1898/po 1945 r.)

Świątynia została wzniesiona w połowie XVII w. według projektów Martina Woydy z Leszna. Prezentuje mieszankę stylową, w której występują odwołania do gotyku, romanizmu oraz baroku. W 1828 r. zrekonstruowano hełm na wieży, a w połowie XIX w. powstały neogotyckie organy. W 1898 r. przeprowadzono prace remontowo-konserwatorskie. Po 1945 r. kościół przejęła parafia katolicka św. Mikołaja, a w latach 70. XX w. parafia św. Jana, która przeprowadziła prace remontowo-konserwatorskie świątyni.

Calvinistic St.John’s Church, at present Catholic Church of St. John the Baptist (16521654/around 1656/around 1707/1828/1898/after 1945.

The temple was erected in the middle of the 17th century to the design of Martin Woyda from Leszno. It represents a blend of architectural styles with references to the Gothic, Romanesque and Baroque styles. The helmet on the tower was reconstructed in 1828 and in the middle of the 19th century the church was provided with a neo-Gothic organ. In 1898, renovation and restoration works were performed. After 1945, the church was taken over by the Catholic St. Nicholas’ parish church, and in the 1970s by St. John’s parish church, which carried out renovation and restoration works in the temple.

Czytaj więcej

Kościół braci czeskich (kalwinów) został wzniesiony w latach 1652–1654 przez leszczyńskiego budowniczego Martina Woydę. Okres jego budowy, charakteryzujący się stylem barokowym, w wypadku zboru św. Jana został odzwierciedlony jedynie symbolicznie w hełmie wieży, zmienionym zresztą w stosunku do oryginału w trakcie odbudowy w 1828 r., oraz innych detalach, jak choćby bogato zdobiona ambona wewnątrz, zaś dominuje uproszczona stylistyka późnogotycka z elementami nawet romańskimi. To cecha charakterystyczna tej XVII-wiecznej świątyni, która na terenie Leszna i okolic zapoczątkowała tradycję pozostawiania elewacji budowli kościelnych w cegle, czego przykładem stał się późniejszy kościół luterański Krzyża czy też zbór ewangelicki w Rydzynie.

Wkrótce po budowie, w 1656 r. kościół uległ pożarowi, który powtórzył się w 1707 r. Dwukrotnie został jednak odbudowany, choć wspomniany hełm na wieży zrekonstruowano dopiero w 1828 r. Kilka dekad później świątynia została wyposażona w jej chlubę, a mianowicie neogotycki prospekt organowy, którego budowa trwała w latach 1853–1855. Autorem instrumentu był leszczyński organomistrz Neubauer, a jego dzieło otrzymało 30 głosów, w tym cztery 16-stopniowe oraz dwanaście ośmiostopniowych, dwa manuały i pojedynczy pedał. W 1898 r. dokonano zmian w obrębie frontowych przypór i odmalowano wnętrze całego kościoła. W tymże roku założono też centralne ogrzewanie, którego kotłownię zbudował mistrz budowlany Hermann Nerger. Niska i niewielka kotłownia, wraz z wysokim kominem, stanęła po południowej stronie świątyni jako niewielka dobudówka przy wejściu do kościoła. Budowa kotłowni i CO była zarazem ostatnią poważną ingerencją budowlaną w kościele św. Jana do końca zaboru pruskiego.

W okresie międzywojennym kościół pozostawał w dalszym ciągu pod opieką parafii ewangelicko-reformowanej św. Jana, która posiadała tutaj także unikatową bibliotekę z niedokończonymi dziełami Jana Amosa Komeńskiego czy też licznymi białymi krukami z XV czy XVI w. W latach 30. XX w. zakupiono też nowe dzwony, gdyż stare, pochodzące jeszcze z XVIII w., zostały zarekwirowane przez pruskie władze wojskowe w czasie I wojny światowej.

Wraz z końcem II wojny światowej, w 1945 r. kościół przejęła parafia katolicka św. Mikołaja. Do 1948 r. w kościele odbywały się też nabożeństwa dla leszczyńskiego garnizonu. W 1957 r. wnętrze świątyni zostało odnowione i przystosowane do nabożeństw katolickich, a w 1972 r. – po powołaniu samodzielnej parafii św. Jana Chrzciciela – rozpoczął się okres kolejnych remontów, m.in. zegara i tarczy zegarowych z 1903 r. (1976 r.). W 1976 r. dokonano też elektryfikacji napędu dzwonów. W ostatnich latach prowadzone są sukcesywnie prace konserwatorskie, a najpoważniejszą z nich była wymiana ceramicznego pokrycia dachowego.

Kościół św. Jana Chrzciciela został 20 stycznia 1953 r. i 5 lutego 1965 r. wpisany do rejestru zabytków pod numerem 327/1–2/Wlkp/A.

 

Bibliografia:

- Komolka Mirosława, Sierpowski Stanisław, Leszno. Zarys dziejów, Poznań 1987.

- Kręglewska-Foksowicz Ewa, Sztuka Leszna do początków XX wieku, Poznań 1982.

- Świderski Bronisław, Ilustrowany opis Leszna i ziemi leszczyńskiej, Leszno 1928.

- Urban Maciej, Poewangelickie zabytki miasta Leszna, „Wielkopolski Biuletyn Konserwatorski”, t. V, 2012.

- Urbaniak Miron, Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832–1914, Poznań 2009.

- http://www.jan.chrzciciel.leszno.pl/?op=str,2,0,0&j=