Kamienica powstała w XVII bądź XVIII w. jako szczytowa budowla barokowa. W 1837 r. kupili ją za 3100 talarów kupiec żydowskiego pochodzenia Mendel Hollaender z żoną Pauliną. W tym czasie na posesji znajdował się dom mieszkalny z przybudówką i bocznym skrzydłem oraz budynek tylny. Po śmierci ojca, w 1854 r. przyrynkową parcelę z kamienicą odziedziczyli jego synowie, trudniący się również kupiectwem, Julius i Salomon. Wkrótce potem odsprzedali jednak własność innemu kupcowi żydowskiemu, Albertowi Elkuszowi, co nastąpiło w 1859 r.

Ten ostatni po kilkudziesięciu latach użytkowania posesji rozpoczął pierwsze poważne inwestycje budowlane. W pierwszym etapie, już w 1881 r., dokonał przebudowy – według projektu przygotowanego przez mistrza budowlanego Josefa Wittiga – trójkondygnacyjnej oficyny. Na parterze i piętrze znalazły się tu głownie pomieszczenia magazynowe, zaś na trzeciej kondygnacji – poddaszu, urządzono mieszkanie. Kilka lat później, w 1888 r., posesja z kamienicą przeszła na własność syna Alberta – Wilhelma, który rok później, w 1889 r., zlecił mistrzowi budowlanemu Eduardowi Steinowi opracowanie projektu przebudowy domu mieszkalnego. W następstwie realizacji tej koncepcji zlikwidowano stare sklepienia nad piwnicami i parterem, wyburzono też masywną ścianę działową pomiędzy sklepem i sienią, stawiając nową, znacznie cieńszą i reorganizując przy tym układ wnętrz w przyziemiu. Do tego wszystkiego doszła rekonstrukcja więźby dachowej, gdyż zmieniono szczytowy układ kamienicy na kalenicowy, z niską partią mezzanina o trzech okienkach. Sama fasada zyskała historyzujący kostium, a jej cechą szczególną stały się pilastry w wielkim porządku.

Wkrótce po przebudowie, w 1893 r., kamienica stała się własnością kupca Ferdynanda Biberfeldta. W 1914 r. posesja z zabudową została przyłączona do centralnego systemu kanalizacyjnego, wskutek czego zreorganizowano układ wnętrz bocznego skrzydła, gdzie znalazły się ustępy i łazienki dla dwóch rodzin zamieszkujących w domu frontowym. Wraz z końcem zaborów Biberfeldt pozbył się przyrynkowej kamienicy, sprzedając ją kupcowi Antoniemu Stefaniakowi, co nastąpiło około 1921–1922 r. Nowy właściciel natychmiast podjął inwestycje budowlane, dla których projekty przygotował lokalny budowniczy W. Roszak. Projekt z 1922 r. przewidywał przebudowę remizy w podwórzu na mieszkanie oraz usunięcie starego balkonu również od strony podwórza. Notabene, przy okazji tych prac Stefaniak naraził się miejskiemu urzędowi budowlanemu, który wstrzymał roboty z powodu braku odpowiedniej dokumentacji projektowej. Ponownie ruszyły one dopiero w lipcu 1922 r., po zatwierdzeniu przedłożonych projektów techniczno-budowlanych.

Były to w zasadzie ostatnie poważne prace budowlane na parceli. W 1934 r. Antoni Stefaniak przeprowadził jeszcze remont klatki schodowej, gdyż schody z parteru na piętro miały być całkowicie zniszczone. W trakcie działań wojennych w 1939 r. kamienica, bodaj jako jedyna na Rynku, została uszkodzona bombą. Zniszczenia wywołane tym zdarzeniem zostały usunięte ostatecznie dopiero w 1943 r.

Na mocy decyzji konserwatorskiej z 16 września 1970 r. kamienica znalazła się w rejestrze zabytków pod numerem 521/1234.

dr hab. Miron Urbaniak, prof. nadzw.

Instytut Historyczny UWr

Bibliografia:

1     Archiwum Państwowe w Lesznie, Akta miasta Leszno.

2     Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu Delegatura w Lesznie, Ewa Kręglewska-Foksowicz, Kamienica Rynek nr 10. Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie, Poznań 1977.

3     Komolka Mirosława, Sierpowski Stanisław, Leszno. Zarys dziejów, Poznań 1987.

4     Kręglewska-Foksowicz Ewa., Sztuka Leszna, Poznań 1981.

5     Urbaniak Miron, Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832–1914, Poznań 2009.