Kamienica powstała w pierwszej połowie XVIII w. jako szczytowa budowla barokowa. W 1813 r. właścicielka Luiza Dorota Höpner sprzedała posesję wraz z domem cukiernikowi Gottliebowi Traugottowi Handke za 565 talarów. Na parceli znajdowały się wówczas: dom mieszkalny z oficyną, stajnia, magazyny oraz dom tylny. Dwie dekady później, w 1833 r., nastąpiła kolejna zmiana własnościowa. Tym razem kupującym był syn Handkego, piwowar Karol Gottlieb, który zapłacił ojcu 1500 talarów. Do księgi wieczystej wpisano go wspólnie z małżonką Zuzanną Dorotą dopiero w 1850 r.

Po śmierci rodziców, w 1870 r. nieruchomość odziedziczyła córka Albertyna, która wspólnie z mężem Trausem Albertem Tauche spłaciła 4000 talarów zobowiązań względem pozostałych spadkobierców. W 1881 r. Albertyna, już jako wdowa, została jedyną właścicielką kamienicy. Mieszkała w domu jeszcze dekadę i w 1891 r. sprzedała przyrynkową posesję krawcowi Hermannowi Kiwi, który podjął na niej inwestycje.

Najpierw, w 1892 r., Kiwi przebudował jedynie komin w budynku gospodarczym, ale w 1894 r. począł czynić starania o przebudowę i modernizację lokalu sklepowego. Krawiec nie dysponował jednak dokumentacją techniczno-budowlaną dla planowanej inwestycji, wobec czego przedsięwzięcie przesunęło się o dwa lata w czasie. Dopiero w 1896 r. lokalny mistrz budowlany Konrad Wittig przygotował projekty dotyczące zmiany wykroju okna sklepowego oraz drzwi wejściowych do sklepu po południowej stronie sieni. Przebudowy dokonano na wiosnę.

Kilka lat później, w 1903 r., Kiwi przeprowadził kolejną przebudowę lokalu handlowego, tym razem według projektów znanego mistrza budowlanego Hermanna Nergera. W efekcie tego zlikwidowano m.in. sklepienie żaglowe w sklepie po lewej stronie sieni, a ponadto usunięto pierwotny portal wejściowy. Dekadę później, w 1915 r., posesja została skanalizowana i przyłączona do centralnego systemu kanalizacyjnego w mieście, co nastąpiło kilka lat później w stosunku do innych kamienic wschodniej pierzei rynkowej. Warto też zauważyć, że właśnie podczas I wojny światowej, w 1916 r., dokonano jeszcze nadbudowy o jedną kondygnację budynku tylnego od strony ul. Zielonej.

Dzięki ograniczonym inwestycjom budowlanym, dom przyrynkowy nr 23 przetrwał do dziś w stylu barokowym i w formie szczytowej, zatartej tak skutecznie w wypadku większości rynkowych kamienic.

Po I wojnie światowej i włączeniu Leszna do Polski krawiec Kiwi wraz z małżonką Rozalią opuścili miasto, a nowym właścicielem posesji i jej zabudowy zostali oberżysta Jan Kaczyński z żoną Małgorzatą. Wpisano ich do księgi wieczystej w 1924 r. Nowi właściciele dbali o zabudowę jeszcze po II wojnie światowej, prowadząc nawet przez kilka lat po 1945 r. lokal gastronomiczny w oficynie. W czasie II wojny światowej Kaczyńscy zostali na krótko własności pozbawieni, co dokonało się poprzez ich wywłaszczenie w 1944 r. na rzecz siodlarza Leo Weltza.

W dniu 15 stycznia 1971 r. kamienica została objęta ochroną prawną pod numerem 540/1253.

dr hab. Miron Urbaniak, prof. nadzw.

Instytut Historyczny UWr

Bibliografia:

1     Archiwum Państwowe w Lesznie, Akta miasta Leszno.

2     Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu Delegatura w Lesznie, Ewa Kręglewska-Foksowicz, Kamienica Rynek nr 23. Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie, Poznań 1979.

3     Komolka Mirosława, Sierpowski Stanisław, Leszno. Zarys dziejów, Poznań 1987.

4     Kręglewska-Foksowicz Ewa., Sztuka Leszna, Poznań 1981.

5     Urbaniak Miron, Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832–1914, Poznań 2009.