Kamienica powstała w XVIII w. jako szczytowy dom barokowy i w układzie szczytowym przetrwała do dziś. W 1794 r. posesję z domem kupił Marcin Dawid Handke. Po jego śmierci, w 1822 r. nieruchomość w drodze subhastacji zakupił za 2896 talarów Jan Gottlieb Franke, prawdopodobnie zięć zmarłego, gdyż ożeniony z Zuzanną Elżbietą z domu Handke. Ta ostatnia odziedziczyła posesję w 1837 r., po śmierci męża, a jednocześnie z nią pięć córek Frankego. W tym czasie na przyrynkowej parceli znajdowały się: dom mieszkalny z drewnianą stajnią, oficyna, stajnia z pralnią oraz budynek tylny.

W 1838 r. wdowa spłaciła córki za sumę 2091 talarów i tym samym stała się jedyną właścicielką posesji. W 1849 r. Zuzanna Elżbieta zmarła i wtedy do spadku powołane zostały ponownie córki, z których Amalia Luiza spłaciła za cenę 2100 talarów pozostałe rodzeństwo. Stała się zatem jedyną właścicielką, a współwłaścicielem został jej mąż – piekarz Karol Gustaw Seidel. Rozpoczęło się półwiecze administrowania nieruchomością przez Seidlów.

W 1881 r. zgodnie z projektem znanego leszczyńskiego mistrza budowlanego Hermanna Nergera dokonano przebudowy handlowego parteru i wejścia do lokalu sklepowego. Zgodnie z tą koncepcją od strony Rynku zaaranżowano dwa samodzielne sklepy, z których jeden znalazł się we fragmencie zajętej pod tę funkcję sieni, drugi zaś pozostał w dotychczasowym miejscu. W związku z zajęciem frontowej części sieni i utratą dotychczasowego wejścia do części mieszkalnej, otwór wejściowy wykuto w elewacji bocznej, od strony ob. ul. Kościelnej. Równocześnie w dawnej ślepej kuchni znalazła się piekarnia, a w jej sąsiedztwie – pracownia piekarza.

Niespełna dekadę później, w 1889 r. Nerger zaprojektował kolejną przebudowę i modernizację kamienicy. Wejście od strony ob. ul. Kościelnej zyskało sień prowadzącą całkowicie w poprzek domu, a z tej sieni wykonano klatkę schodową na piętro. To przedsięwzięcie budowlane finansowała już Amalia Luiza, wdowa po piekarzu. Równolegle dokonano jeszcze drobniejszych interwencji budowlanych we wszystkich obiektach kubaturowych na posesji.

W 1902 r. nieruchomość odziedziczyły córki Seidlów, Teofila i Klementyna, obie panny. Dekadę później zleciły one Nergerowi opracowanie następnego projektu budowlanego na przebudowę okien wystawowych, w następstwie czego każdy z lokali handlowych miał otrzymać osobne wejście i nowe okno wystawowe. Inwestycja ta została przeprowadzona w 1912 r., zaś dwa lata później, w 1914 r., cała nieruchomość została skanalizowana i podłączona do centralnego systemu kanalizacyjnego.

Po przyłączeniu Leszna do Polski nastąpiła zmiana własności. W 1923 r. na pół roku nabywcą kamienicy został mistrz rzeźnicki Feliks Kosowicz, który po półroczu sprzedał posesję zegarmistrzowi Marianowi Stajewskiemu, prowadzącemu sklep jubilerski i zegarmistrzowski w Lesznie już od 1911 r. Stajewski przeniósł swój biznes do nowej kamienicy z domu nr 2 na Rynku. Kilka lat później dokonał on poważnej przebudowy i rozbudowy swego domostwa na przyrynkowej parceli.

W latach 1928–1929, zgodnie z projektami budowniczego J. Kisielewskiego dokonano istotnego powiększenia zabudowy, głównie wskutek rozbudowy oficyny w jej tylnej części. Przy tej okazji skasowano pralnię i sanitariaty, ale jednocześnie powstały dwa mieszkania, liczące łącznie trzy pokoje i kuchnię. Ponadto wygospodarowano przestrzeń pod nowy sklep i powiększono podwórze. Ostatecznie koszty przedsięwzięcia pochłonęły aż 22 000 złotych. Było to zarazem ostatnie poważne przedsięwzięcie budowlane w okresie międzywojennym.

W okresie okupacji niemieckiej władze hitlerowskie dokonały wywłaszczenia i wysiedlenia rodziny Stajewskich. Prawowici lokatorzy wrócili do domu bezpośrednio po wyzwoleniu i rozpoczęli starania o przywrócenie prawidłowych zapisów w księgach wieczystych. Po 1945 r. zegarmistrz Marian Stajewski stał się ponownie właścicielem posesji z kamienicą.

W 1973 r. nastąpiła jeszcze jedna przebudowa części handlowej kamienicy, zmieniono też okna wystawowe i wejście do sklepu. W scalonym z dwóch osobnych niegdyś sklepów lokalu handlowym zorganizowany został sklep cukierniczy „Goplana”.

W dniu 16 września 1970 r. kamienica nr 38 została objęta ochroną prawną pod numerem 519/1232.

dr hab. Miron Urbaniak, prof. nadzw.

Instytut Historyczny UWr

Bibliografia:

1     Archiwum Państwowe w Lesznie, Akta miasta Leszno.

2     Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu Delegatura w Lesznie, Ewa Kręglewska-Foksowicz, Kamienica Rynek nr 38. Rozpoznanie historyczno-konserwatorskie, Poznań 1979.

3     Komolka Mirosława, Sierpowski Stanisław, Leszno. Zarys dziejów, Poznań 1987.

4     Kręglewska-Foksowicz Ewa., Sztuka Leszna, Poznań 1981.

5     Świderski Bronisław, Ilustrowany opis Leszna i Ziemi Leszczyńskiej, Leszno 1928.

6     Urbaniak Miron, Modernizacja infrastruktury miejskiej Leszna w latach 1832–1914, Poznań 2009.